W listopadzie, w związku z Zaduszkami, został opublikowany na naszej stronie na Facebooku „Katyń. Guzik mnie obchodzi” cykl postów z krótkimi informacjami dotyczącymi katyńskich cmentarzy.
Bykownia
W lesie pod Kijowem od czasów stalinowskiej Wielkiej Czystki w latach 1937-1938, chowano ofiary komunistycznych mordów, rozstrzelane w kijowskich więzieniach.
Pierwsze ekshumacje w Bykowni (dziś dzielnica Kijowa) rozpoczęły się w 1989 r. Wtedy też potwierdzono, że w masowych grobach są pochowane ofiary stalinowskich represji.
Już wówczas pojawiła się hipoteza, że mogą tam być pochowani polscy jeńcy wojenni z więzień zachodniej Ukrainy, a także ze Stryja, Lwowa czy Stanisławowa. W 2001 r. w Bykowni rozpoczęły się prace ekshumacyjne Rady Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa, kierowane przez prof. Andrzeja Kolę, które potwierdziły tą hipotezę.
W 2012 r. uroczyście otwarto Polski Cmentarz w Bykowni, na którym są pochowane szczątki 3435 polskich obywateli.
Miednoje
W Miednoje na terenie dzisiejszej Rosji pochowano w zbiorowych mogiłach zamordowanych polskich jeńców z obozu w Ostaszkowie, których rozstrzeliwano w więzieniu NKWD w Kalininie (Twer).
Pierwsze ekshumacje na tym terenie rozpoczęły się w 1991 r. i wtedy też odnaleziono ciała głównie polskich policjantów. Prace kontynuowano w latach 1994-1995. Odnaleziono 25 zbiorowych mogił, w których jest pochowane ponad 6,3 tysięcy ofiar Zbrodni Katyńskiej.
W 2000 r. w Miednoje został otwarty Polski Cmentarz Wojenny.
Katyń
Las katyński już od połowy lat 30. był miejscem gdzie potajemnie chowano ofiary stalinowskiego terroru. W 1940 r. zostało tu pochowanych w zbiorowych mogiłach 4 421 polskich oficerów z obozu w Kozielsku.
Było to miejsce gdzie Zbrodnia Katyńska została ujawniona po raz pierwszy już w 1943 r. przez Niemców. Wówczas przeprowadzono ekshumacje w asyście przedstawicieli Polskiego Czerwonego Krzyża i Międzynarodowej Komisji Lekarskiej.
Po wojnie teren cmentarza został zniszczony buldożerami, a na grobach zasadzono drzewa. Dopiero w 1988 r. postawiono 4 mogiły, uporządkowano i ogrodzono cały teren. Wtedy też został tam umieszczony drewniany krzyż, poświęcony przez Prymasa Polski, Kardynała Józefa Glempa.
Ponowne ekshumacje rozpoczęły się w 1991 r. i w 1994 r. W 1995 r. została podjęta decyzja o budowie Polskiego Cmentarza Wojennego, który został uroczyście otwarty w 2000 r.
Charków
W Piatichatkach, lesie pod Charkowem zostali pochowani w zbiorowych mogiłach polscy jeńcy ze Starobielska, rozstrzelani w siedzibie NKWD w Charkowie.
Pierwsze ekshumacje na tym terenie zaczęto przeprowadzać w 1991 r. Odkryto 4 masowe groby. 10 sierpnia miał miejsce uroczysty pogrzeb z polską delegacją i ustawiono siedmiometrowy drewniany krzyż.
Od 1995 do 1996 r. przeprowadzono dalsze ekshumacje. A w 1998 r. rozpoczęto budowę cmentarza, uroczyste otwarcie nastąpiło 17 czerwca 2000 r. Na cmentarzu spoczywa również 2746 obywateli radzieckich zamordowanych podczas stalinowskiego terroru w latach 1937-1938.
Dolinka Katyńska
Na warszawskim cmentarzu Wojskowym na Powązkach znajduje się symboliczne miejsce upamiętnienia ofiar Zbrodni Katyńskiej.
Pierwsze obchody religijno-patriotyczne w tym miejscu odbywały się od 1974 r. Szczególnie głośne i znaczące były te, które odbyły się w Dzień Zaduszny w 1980 r. i 1981 r. Wtedy też powołano Komitet Obywatelski Budowy Pomnika Katyńskiego, który nielegalnie postawił pierwszy pomnik w tym miejscu. Jeszcze tego samego dnia pomnik ten został zdemontowany przez Służbę Bezpieczeństwa.
Na przestrzeni lat trwała ciągła walka o upamiętnienie polskich oficerów zamordowanych w Katyniu. Władze PRL ustawiły w tym miejscu pomnik z fałszywym napisem wskazującym, że zbrodni byli winni Niemcy. Ostatecznie poprawny napis pojawił się w 1989 r., wtedy też delegacja Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa przywiozła z Katynia urnę z ziemią, która została złożona w tym miejscu.
