1981
Andrzejowi Jakubiczowi udało się sfotografować w Lesie Katyńskim urządzony tam przez władze Smoleńska tzw. Memoriał poświęcony, jak głosił napis po polsku i po rosyjsku, „Ofiarom faszyzmu – polskim oficerom rozstrzelanym przez hitlerowców w 1941 roku”.
31 lipca 1981
Samochodem Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania na cmentarz komunalny na Powązkach w Warszawie przywieziono (wykonany bez zgody władz) Pomnik Katyński. Znalazły się na nim data zbrodni: 1940, nazwy obozów, w których więziono polskich oficerów, oraz jedynego znane go miejsca śmierci – Lasu Katyńskiego. Do późnych godzin wieczornych gromadziły się pod pomnikiem tłumy mieszkańców Warszawy.
31 lipca / 1 sierpnia 1981
Nocą grupa ok. 20 mężczyzn w wieku 25–40 lat nieoznakowanym samochodem ciężarowym wywiozła pomnik z cmentarza, a następnie posprzątała wszystkie, nawet najdrobniejsze ślady patriotycznej manifestacji w Dolince Katyńskiej.
1 sierpnia 1981
Po utworzeniu Komitetu Obywatelskiego Budowy Pomnika Katyńskiego, na czele którego stanął Andrzej Szomański, rozpoczęto zbiórkę funduszy i podjęto starania w celu wzniesienia nowego pomnika i ustawienia go w tym samym miejscu, co pomnik usunięty przez „nieznanych sprawców”.
17 września 1981
Od bramy głównej do Dolinki Katyńskiej alejkami cmentarza powązkowskiego przeszedł liczący ponad 1000 osób marsz, prowadzony przez przedstawicieli Komitetu Obywatelskiego Budowy Pomnika Katyńskiego.
6 grudnia 1981
W Dolince Katyńskiej na miejscu pomnika ustawionego 31 lipca 1981 roku i usuniętego przez „nieznanych sprawców” w nocy 1 sierpnia 1981 roku wmurowano akt erekcyjny i poświęcono kamień węgielny pod nowy pomnik Ofiar Zbrodni Katyńskiej.
1 sierpnia 1982
Do ponad 1000 warszawiaków zebranych w Dolince Katyńskiej i w jej pobliżu wygłosił przemówienie – odtworzone z przywiązanego na gałęzi magnetofonu – ukrywający się Zbigniew Bujak, przewodniczący „Solidarności” Regionu Mazowsze.
1 sierpnia 1982
Funkcjonariusze MO i UB zatrzymali amerykańską ekipę filmującą manifestację warszawiaków obok postawionego w Dolince Katyńskiej tzw. rządowego pomnika z informacją o dokonaniu zbrodni w Katyniu w roku 1941.
1 sierpnia 1983
Parkan otaczający w Dolince Katyńskiej miejsce budowy tzw. rządowego pomnika został bogato udekorowany przez Janinę Dawidowską-Borową, od lat opiekującą się tym miejscem, znaną pod pseudonimem „Pani Grottgerowska”.
1 sierpnia 1984
W Dolince Katyńskiej pomiędzy drzewami zawieszono transparent „Jeśli my zapomnimy o nich, niech Bóg zapomni o nas”. Po usunięciu parkanu okazało się, że znajduje się za nim jedynie rozkopana ziemia, bez jakichkolwiek fundamentów przyszłego pomnika.
14 kwietnia 1985
W rocznicę zbrodni katyńskiej Alina Szymiczek, Andrzej Fenrych i Jan Gomoła złożyli kwiaty na Grobie Nieznanego Żołnierza w Tarnowie, co zostało uznane za zakłócenie porządku publicznego. Podczas jednej z serii rozpraw przed kolegium do spraw wykroczeń Jan Gomoła zasłabł. Zmarł wkrótce po przewiezieniu do szpitala. „Na pogrzeb przyszło tysiące ludzi – wspominała wdowa, Janina Gomoła. – Obawiano się rozruchów, więc do Tarnowa ściągnięto milicję nawet z innych miast. Wszystkie klepsydry pozrywali nieznani sprawcy”.
31 grudnia 1987
W Bykowni pod Kijowem, po 7 dniach utajnionej pracy poszukiwawczej z wykorzystaniem wojska i ciężkiego sprzętu, w 68 jamach odnaleziono szczątki 2518 osób, które w 34 skrzyniach pochowano w głębokiej na 5 metrów tzw. „brackiej mogile”. W roku 1988 na mogile stanął pomnik z informacją o pochowaniu tutaj „ofiar niemieckiego okupanta zamordowanych w latach 1941–1943”.
20/21 stycznia 1988
Nieznani sprawcy zamordowali księdza prałata Stefana Niedzielaka, jednego z pomysłodawców i współtwórców Sanktuarium „Poległym i Pomordowanym na Wschodzie” w kościele pw. Św. Karola Boromeusza na warszawskich Powązkach. „Drogo chyba za to, co zrobiłeś – zapłacisz. Oni Ci tego nie darują. Czułem, że był świadom niebezpieczeństwa” – napisał Piotr Niedzielak w wydanej w 1990 roku poświęconej bratu książce Ostatnia ofiara Katynia.
14 lipca 1988
Po raz pierwszy w historii wizyt zagranicznych, na spotkaniu z przedstawicielami inteligencji polskiej w Zamku Królewskim w Warszawie, Michaił Gorbaczow wspomniał o „wielu ludziach w Polsce przekonanych, że Katyń jest dziełem rąk Stalina i Berii” oraz prowadzonym „skrupulatnym badaniu historii tej tragedii”.
14 sierpnia 1988
Wojciech Jaruzelski zwrócił się do Sekretariatu KC KPZR z propozycją przyjazdu do Katynia w dniu 1 września oficjalnej delegacji PRL w celu złożenia wieńca i i położenia płyty pamiątkowej w miejscu pochowania polskich oficerów.
1 września 1988
Biuro Polityczne KPZR ogłosiło – razem ze stroną polską – konkurs na pomnik polskich oficerów poległych w Katyniu.
2 września 1988
W Katyniu postawiono 4,5-metrowy krzyż na żelaznej podstawie, nazwany prymasowskim. Napis na krzyżu informował o zaplanowanym „w tym miejscu wzniesieniu krzyża upamiętniającego śmierć polskich oficerów”. Napisy na płytach przed krzyżem (w języku polskim i rosyjskim) przypisywały zamordowanie jeńców niemieckim faszystom.
31 października 1988
Tadeusz Pieńkowski sfotografował zmodernizowany przez władze radzieckie cmentarz w Katyniu: znajdujące się tam cztery bratnie mogiły i tablice z dwujęzycznym napisem „Ofiarom faszyzmu – polskim oficerom rozstrzelanym przez hitlerowców w 1941 roku”. Ustawiona przy szosie Smoleńsk – Witebsk tablica informowała o możliwości odwiedzenia „Memoriału – ofiarom faszyzmu, polskim oficerom rozstrzelanym przez hitlerowców w 1941 roku”.
31 października 1988
Wydawnictwo 966 w Toronto wydało 100-stronicową broszurę Zbrodnia katyńska w świetle dowodów niemieckich Stanisława Karpińskiego (prawdopodobnie pseudonim), w której autor krytycznie oceniał dowody, mające świadczyć o sowieckiej odpowiedzialności za masakrę jeńców w 1940 roku. Stwierdzał też, że „niemiecką prowokacją w Katyniu zadrwiono sobie z narodu polskiego” i wyjaśniał, że „w ogólnym frontowym chaosie jeńcy z obozów Ostaszków i Starobielsk rozeszli się do domów”.
5/6 lipca 1989
Przewodniczącemu Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, generałowi Romanowi Paszkowskiemu, udało się przekonać „złodziei” do oddania pomnika katyńskiego, wywiezionego z Dolinki Katyńskiej w sierpniu 1981 roku. Pomnik – nieznacznie uszkodzony – został porzucony w krzakach obok cmentarza na Powązkach.
11 sierpnia 1989
Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa wezwała Prokuratora Generalnego PRL, aby zwrócił się do władz ZSRS o rozpoczęcie śledztwa w sprawie Zbrodni Katyńskiej.
17 września 1989
W warszawskim kościele pw. Św. Stanisława Kostki odbył się pierwszy zjazd Rodzin Katyńskich, na którym powołano Federację Rodzin Katyńskich. Przewodniczącą Federacji została doktor Bożena Łojek.
12 października 1989
Prokurator Generalny PRL Józef Żyto skierował do Prokuratora Generalnego ZSRS Aleksandra Suchariewa wniosek o wszczęcie dochodzenia w sprawie Zbrodni Katyńskiej w 1940 roku.